Ο Τρωικός Πόλεμος ήταν μία δεκαετής, εμφύλια πολεμική σύγκρουση ανάμεσα στους Έλληνες, με αντίπαλα στρατόπεδα τους Αχαιούς (ή Αργείους ή Δαναούς στον Όμηρο, όπως αποκαλούσε τους Μυκηναίους) και τους Τρώες.
Πραγματοποιήθηκε κάτω από τα τείχη της Τροίας αλλά και σε γειτονικές πόλεις που συμμαχούσαν με αυτή. Η κύρια αφορμή του πολέμου ήταν η αρπαγή της Ελένης, της συζύγου του βασιλιά της Σπάρτης, Μενέλαου, από τον πρίγκιπα της Τροίας Πάρι.
Ο πόλεμος αυτός είναι από τα κύρια γεγονότα της εποχής. Παρ΄ όλα αυτά οι σημαντικότερες πηγές προέρχονται από τα Ομηρικά Έπη και γενικότερα την ελληνική μυθολογία, με αποτέλεσμα να μην γνωρίζουμε ποια στοιχεία ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και ποια είναι απλά μύθος.
Ο Τρωικός Πόλεμος, μέσα από τα Ομηρικά Έπη, αποτέλεσε πηγή αστείρευτης έμπνευσης για την αρχαία ελληνική λογοτεχνία, συμπεριλαμβανομένων και των έργων του Ομήρου: της Ιλιάδας, που εξιστορεί ένα χρονικό διάστημα από το τελευταίο έτος του πολέμου και της Οδύσσειας, που εξιστορεί το ταξίδι της επιστροφής στη πατρίδα του Οδυσσέα, ενός από τους Αχαιούς ηγέτες.
Άλλα γεγονότα, σχετικά με τον Τρωικό Πόλεμο περιγράφονται στον τρωικό επικό κύκλο, από τον οποίο έχουν διασωθεί μόνο μικρά αποσπάσματα.
Γεγονότα του πολέμου ενέπνευσαν επίσης την αρχαία ελληνική τραγωδία, την λατινική λογοτεχνία (Αινειάδα του Βιργίλιου) και πολυάριθμα νεότερα έργα λογοτεχνίας, εικαστικών τεχνών και μουσικής.
Τα αίτια του πολέμου ανάγονται στην θεϊκή διαμάχη μεταξύ Αθηνάς, Ήρας και Αφροδίτης, την οποία προκάλεσε η Έριδα δίνοντάς τους ένα χρυσό μήλο με την αναγραφή στην ομορφότερη (τη καλλίστῃ).
Ο Δίας θέλοντας να δώσει λύση στην διαμάχη για το ποια αξίζει το μήλο, τις παρέπεμψε στον Τρώα πρίγκιπα Πάρι, που επέλεξε την Αφροδίτη.
Ως ανταμοιβή για την κρίση του, η Αφροδίτη τον αντάμειψε κάνοντας την Ελένη, την πιο όμορφη θνητή γυναίκα, να τον ερωτευθεί και να τον ακολουθήσει στην Τροία.
Αμέσως μετά την αρπαγή της, ο Αγαμέμνονας, ο βασιλιάς των Μυκηνών και αδελφός του άντρα της Ελένης, Μενέλαου, ηγήθηκε γενικευμένης εκστρατείας των Αχαιών και πολιόρκησε την Τροία για δέκα χρόνια.
Μετά τον θάνατο πολλών ηρώων, όπως του Αχιλλέα και του Αίαντα του Τελαμώνιου καθώς και των Τρώων, Έκτορα και Πάρι, η πόλη αλώθηκε χάρη στο τέχνασμα του Δούρειου Ίππου.
Η κατάληψη της πόλης από τους Αχαιούς συνοδεύτηκε από σφαγή και ολοσχερή της καταστροφή καθώς και από βεβήλωση των ιερών.
Αυτή η ενέργεια προκάλεσε την οργή των θεών, οι οποίοι εκδικήθηκαν πολλούς από τους επιζήσαντες Αχαιούς βασιλιάδες.
Ελάχιστοι από αυτούς κατάφεραν να συνεχίσουν ειρηνικά τη ζωή τους στις πατρίδες τους. Οι Ρωμαίοι πίστευαν ότι ο Τρώας ήρωας Αινείας, μετά την πτώση της πόλης κατέφυγε στο Λάτιο, στην ιταλική χερσόνησο και ότι θεωρείται πρόγονός τους.
Οι Αρχαίοι Έλληνες, πίστευαν ότι ο Τρωικός Πόλεμος (όπως και τα περισσότερα γεγονότα της μυθολογίας) ήταν ιστορικό γεγονός που έλαβε χώρα τον 13ο ή το 12ο αιώνα π.Χ. και ότι η Τροία βρισκόταν στην ασιατική πλευρά του Ελλησπόντου (Δαρδανέλια).
Μόλις το 1870, ο Γερμανός αρχαιολόγος Ερρίκος Σλήμαν, μετά από ανασκαφές ανακάλυψε, την μέχρι τότε εντελώς μυθική, Τροία.
Σήμερα το σύνολο της αρχαιολογικής κοινότητας συμφωνεί ότι πράγματι η συγκεκριμένη τοποθεσία είναι η Τροία και ότι σίγουρα υπάρχει κάποιος ιστορικός πυρήνας, όσον αφορά τον πόλεμο.
Το ερώτημα πλέον είναι κατά πόσο κάποια συγκεκριμένα γεγονότα και πρόσωπα που εξιστορούνται ήταν πραγματικά ή απλώς μυθεύματα.
Ερευνητές έχουν υποστηρίξει ότι η χρονολογία που δίνει ο αρχαίος ιστορικός Ερατοσθένης: 1194-1184 π.Χ., είναι η πιο αντιπροσωπευτική, καθώς συμφωνεί και με αρχαιολογικά στοιχεία που υποδεικνύουν ότι στην πόλη τότε ξέσπασε καταστροφική πυρκαγιά και συγκεκριμένα στο στρώμα VIIa της Τροίας.
Ιστορική βάση του Τρωικού Πολέμου
Η ιστορικότητα του Τρωικού Πολέμου εξακολουθεί να είναι υπό εξέταση. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ακράδαντα ότι ο Τρωικός Πόλεμος ήταν πραγματικό γεγονός, όπως και οι περισσότερες αφηγήσεις της ελληνικής μυθολογίας, αλλά πολλοί πίστευαν ότι τα ομηρικά ποιήματα είχαν υπερβάλλει ως προς τα γεγονότα, για να ταιριάξουν στις απαιτήσεις της ποίησης.
Ο Θουκυδίδης για παράδειγμα, ο οποίος γενικά διακατέχονταν από πνεύμα αμφισβήτησης, θεωρεί τον πόλεμο ιστορικό γεγονός, αλλά αμφιβάλλει αν ο στόλος των Ελλήνων ανέρχονταν σε 1.186 πλοία.
Ο Ευριπίδης υιοθέτησε μια παρόμοια άποψη, μεταλλάσσοντας όμως πολλά στοιχεία της αρχικής αφήγησης.
Περί το έτος 100, ο Δίων ο Χρυσόστομος υποστήριξε ότι ενώ ο πόλεμος ήταν ιστορικό γεγονός, εντούτοις τελείωσε με νίκη των Τρώων και οι Αχαιοί προσπάθησαν να κρύψουν το γεγονός αυτό.
Περί το 1870, στον δυτικό κόσμο γενικά πιστεύονταν ότι το γεγονός του πολέμου αποτελεί απλώς ένα μύθευμα και όπως και η ίδια η Τροία, αλλά και όλες οι άλλες τοποθεσίες που αναφέρονται στις σχετικές πηγές.
Την χρονιά εκείνη ο Γερμανός αρχαιολόγος Ερρίκος Σλήμαν, πιστεύοντας τις αρχαίες αφηγήσεις, ανακάλυψε με ανασκαφές τα ερείπια της Τροίας και των Μυκηνών.
Σήμερα, η αρχαιολογική και ιστορική κοινότητα συμφωνούν ότι ο Τρωικός Πόλεμος βασίζεται στον πυρήνα μιας εκστρατείας Αχαιών εναντίον της Τροίας, όμως λίγοι θα υποστήριζαν ότι τα έπη του Ομήρου περιγράφουν επακριβώς τα γεγονότα του πολέμου αυτού.
Τον Νοέμβριο του 2001, ο γεωλόγος John C. Kraft και ο κλασικιστής John V. Luce παρουσίασαν τα αποτελέσματα μελέτης σχετικά με τη μορφολογία του χώρου της Τρωάδας που είχε ξεκινήσει το 1977.
Οι γεωλόγοι συνέκριναν τη σημερινή γεωλογία με τα τοπία και τα παράκτια χαρακτηριστικά που περιγράφονται στην Ιλιάδα και σε άλλες κλασσικές πηγές, όπως η «Γεωγραφία» του Στράβωνα.
Τα συμπεράσματα της μελέτης ανέφεραν ότι υπάρχει απόλυτη συμφωνία μεταξύ της τοποθεσίας της Τροίας όπως ισχυρίζεται ο Σλήμαν (και άλλες τοποθεσίες, όπως η θέση του στρατοπέδου των Αχαιών στα παράλια) με τα γεωλογικά στοιχεία, τις τοπογραφικές περιγραφές και τους απολογισμούς μάχης της Ιλιάδας.
Τον 20ό αιώνα πολλοί ερευνητές προσπάθησαν να διαφωτίσουν το θέμα του Τρωικού Πολέμου μέσω αρχαίων Αιγυπτιακών και Χεττιτικών κειμένων του 13ου-12ου αιώνα π.Χ.
Αν και οι πηγές αυτές δίνουν γενικές πληροφορίες για την πολιτική κατάσταση στην περιοχή, δεν ξεκαθαρίζουν αν πράγματι έγινε ο πόλεμος αυτός.
Ο Andrew Dalby σημειώνει ότι, αν και ο Τρωικός Πόλεμος πιθανότητα συνέβη με κάποια μορφή, και ως εκ τούτου εδράζεται στην ιστορία, εντούτοις τα πραγματικά γεγονότα είναι και θα παραμείνουν άγνωστα.
Χεττιτική πηγή (η Επιστολή Tawagalawa), αναφέρεται σε ένα μεγάλο βασίλειο στα δυτικά του Αιγαίου, το οποίο ονομάζει Αχιγιάβα (πιθανόν κοινή ρίζα με το Αχαΐα δηλ., χώρα των Αχαιών) που ελέγχει την πόλη Milliwanda (που ταυτίζεται με την Μίλητο), και του οποίου ο βασιλιάς αναφέρεται ως ισοδύναμος του Χετταίου βασιλιά.
Επίσης, γίνεται λόγος και για μια συνομοσπονδία 22 πόλεων (Ασσούα, πιθανή σχέση με τον αρχαίο ελληνικό όρο Ασία) στη βορειοδυτική Μικρά Ασία και την απέναντι θρακική ακτή, στην οποία ανήκει και η πόλη Ιουλούσα, οι μελετητές θεωρούν ότι πρόκειται για το Ίλιο (Τροία).
Σε άλλο χεττιτικό κείμενο (την Επιστολή Milawata), αναφέρεται ως βασιλιάς της κάποιος Αλακάσαντου, όνομα που πιθανόν αναφέρεται στον γιο του Πριάμου Πάρη, που ονομάζονταν και Αλέξανδρος.
Σε άλλο κείμενο (Επιστολή Tawagalawa, περίπου 1250 π.Χ.) που διασώζεται αποσπασματικά και απευθύνεται στον βασιλιά των Αχαιών (Αχιγιάβα), αναφέρει ότι στην περιοχή της Τροίας είχαν εμπλακεί δυνάμεις και των δύο μεγάλων βασιλείων.
Η συνομοσπονδία των πόλεων στην οποία ανήκε η Τροία κατά την Χετταιο-Αιγυπτιακή μάχη στο Καντές της σημερινής Συρίας (περίπου 1240-1210 π.Χ.), ενώ αρχικά ήταν να πολεμήσει με το μέρος των Χετταίων, τάχθηκε με τους Αιγύπτιους.
Τις επόμενες δεκαετίες οι Χετταίοι εκστράτευσαν εναντίον αυτής της συνομοσπονδίας αλλά δεν κατάφεραν να την υποτάξουν.
Είναι πιθανόν ο Τρωικός Πόλεμος να ήταν εκτεταμένη πολεμική σύγκρουση μεταξύ Αχαιών και της συνομοσπονδίας αυτής που ανήκε και η πόλη της Τροίας (Ασσούα, κατά τα Χετιτικά αρχεία). Αυτό συμβαδίζει και με τις αρχαίες αφηγήσεις: αποβίβαση στην Μυσία, εκστρατείες του Αχιλλέα και του Αίαντα του Τελαμώνιου σε Φρυγία και Θράκη.
Οι περισσότερες από αυτές τις περιοχές ανήκαν στην Συνομοσπονδία της Ασσούα. Το ότι οι περισσότεροι Αχαιοί ήρωες δεν επέστρεψαν στα σπίτια τους και ίδρυσαν αποικίες αλλού, αποδόθηκε από τον Θουκυδίδη στη μακρά απουσία τους.
Η ερμηνεία που δίνουν σήμερα οι περισσότεροι μελετητές είναι ότι οι αρχηγοί των Αχαιών που εκδιώχθηκαν από τα εδάφη τους μετά την αναταραχή στο τέλος της μυκηναϊκής εποχής, προτίμησαν να δηλώσουν απόγονοι εξορίστων του Τρωικού Πολέμου.
Το στρώμα καταστροφής είναι το VIIA στο οποίο οι Carl Blengen και Manfred Korfmann βρήκαν σώματα και βέλη σφηνωμένα στους τοίχους. Και οι δύο συμπέραναν με βάση αυτό πως η πόλη πολιορκήθηκε και καταστράφηκε από μια εχθρική δύναμη.
Αρχικά, ο Carl Blengen, ανασκαφέας από το πανεπιστήμιο του Σινσινάτι, τοποθέτησε την καταστροφή γύρω στο 1250 π.Χ. Η Penelope Mountjoy, ειδική στην μυκηναϊκή κεραμική, όμως αναθεώρησε αυτήν την θεωρία, τοποθετώντας την καταστροφή στη δεκαετία 1190-1180 π.Χ.
Υπαίτιους της καταστροφής θεωρούμε χωρίς αμφισβήτηση τους Μυκηναίους, επηρεασμένοι εμφανώς από τα Ομηρικά Έπη.
Μια πρόσφατη θεώρηση από την Penelope Mountjoy θέλει πραγματικούς υπαίτιους της καταστροφής τους Λαούς της Θάλασσας για 3 λόγους:
- Διότι χρονικά, η καταστροφή συμπίπτει με τις επιδρομές τους, όπως περιγράφονται στους τοίχους του ταφικού ναού του Ραμσή Γ’ στο Μεντινέτ Χαμπού.
- Η Τροία ήταν μια πόλη αρκετά κοντά στη θάλασσα, καθιστώντας την ευάλωτη σε μια επίθεση από αυτούς τους λαούς.
- Στις αρχές του 12ου αιώνα π.Χ., πιο πιθανή ημερομηνία της άλωσης, τα περισσότερα μυκηναϊκά κέντρα ήταν στη φάση της καταστροφής τους, εκτός εάν καταστράφηκαν όσο οι μυκηναίοι έλειπαν στην εκστρατεία. Ωστόσο, η υπόθεση ότι οι Αχαιοί ταυτίζονται με τους Λαούς της Θάλασσας δεν διαθέτει χειροπιαστά στοιχεία για να υποστηριχθεί και παραμένει ακόμη συζητήσιμη.
Η πιο επικρατούσα άποψη πάντως είναι ότι ο Τρωϊκός Πόλεμος συνέβη και ότι δεν ήταν φανταστική ιδέα του Ομήρου, ο οποίος βέβαια με την σειρά του υπερέβαλε σε κάποια σημεία για τις ανάγκες του ποιήματος, με τις παρεμβάσεις των Θεών φυσικά να ανήκουν στην Ελληνική μυθολογία.
Παρ’ όλα αυτά θεωρείται ότι υπάρχουν ιστορικά στοιχεία στα Έπη και ότι όντως οι Αχαϊκές πόλεις που αναφέρονται επιτέθηκαν στην πόλη της Τροίας (χωρίς να είναι γνωστή η αφορμή) η οποία πιθανόν να είχε συμμαχία με ορισμένες πόλεις και λαούς στην δυτική Μικρά Ασία και την Θράκη.
Αυτό το συμπέρασμα βγαίνει όχι μόνο από τα Ομηρικά Έπη αλλά και από ιστορικές μαρτυρίες αλλά και από μαρτυρίες των Χετταίων που ονομάζουν τις περιοχές που βρίσκονταν οι Αχαϊκές πόλεις Αχιγιάβα και την συνομοσπονδία των πόλεων με επικεφαλής την Τροία Ασουά.
Μην μαθαίνεις τα νέα από τη Γερμανία τελευταίος!
Κάνε Like στη σελίδα μας στο Facebook και ενημερώσου πρώτος για όλες τις τελευταίες εξελίξεις.
Έγκαιρη, έγκυρη και ανεξάρτητη ενημέρωση. Όλες οι τελευταίες Ειδήσεις από τη Γερμανία, την Ελλάδα και τον κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.
Πως θα ακολουθήσεις το GRland.info στο Facebook; Πάτησε ΕΔΩ.
