Μελισσανίδης: «Δε μάσησα, τους μάσησα» – Γροθιά στην ομοφοβία από τον πρώτο ανοικτά γκέι Έλληνα Ολυμπιονίκη
Πρόκειται για τον πρώτο και νεότερο Χρυσό Ολυμπιονίκη, Παγκοσμιονίκη & Πρωταθλητή Ευρώπης στην ιστορία της ελληνικής γυμναστικής και έναν από τους τρεις νεότερους στην παγκόσμια ιστορία.
Είναι, επίσης, ο μοναδικός Έλληνας αθλητής της γυμναστικής που φέρει δύο Ολυμπιακούς, Παγκόσμιους και Πανευρωπαϊκούς τίτλους σε δύο διαφορετικά αγωνίσματα, με δύο ασκήσεις να έχουν πάρει επίσημα το όνομά του και με την υπογεγραμμένη του μπλούζα να εκτίθεται στο μουσείο της Λωζάνης, ανάμεσα στους μεγαλύτερους αθλητές του κόσμου.
Ο Ιωάννης Μελισσανίδης είναι όμως και ο πρώτος Ολυμπιονίκης στην Ελλάδα που μιλά ανοιχτά για τη σεξουαλικότητά του, σπάζοντας δυναμικά το φράγμα της ομοφοβίας στον κόσμο του αθλητισμού.
Αν σου ζητούσα να μοιραστείς μαζί μας μια ανάμνηση από τα παιδικά σου χρόνια, ποια θα ήταν αυτή;
Εμένα, εκεί γύρω στα 7, να βλέπω στην τηλεόραση αθλητές και αθλήτριες με τα υπέροχα κορμιά τους να κάνουν τις ασκήσεις τους. ‘Ήταν λες και πετούσαν… σαν τον Ίκαρο. Τότε ήταν που κατάλαβα πως θέλω και εγώ να πετάξω. Κάπως έτσι ξεκίνησε η αγάπη μου γι’ αυτό που λέγεται ενόργανη γυμναστική.
Πόσο εύκολο ήταν να εκφράσεις αυτή σου την αγάπη;
Όταν μίλησα για πρώτη φορά στους δικούς μου, ήταν αρνητικοί. Δεν ήθελαν. Περισσότερο γιατί δεν ήταν τόσο του αθλητισμού. Ήθελαν τα παιδιά τους να συγκεντρωθούν στα μαθήματά τους και στη μουσική τους.
Επίσης, μέχρι τότε τα αθλήματα που επικρατούσαν ήταν κυρίως το ποδόσφαιρο και το μπάσκετ. Αντιθέτως, στην ενόργανη καλλιτεχνική γυμναστική υπήρχε τότε και ένα αρνητικό στερεότυπο, σχετικά με την αρρενωπότητα αλλά και μια ομοφοβία.
Κάτι που είναι αστείο, ειδικά αν σκεφτείς πως στην ενόργανη γυμναστική τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα, πιο επικίνδυνα και δεν είναι για τους πολλούς. Αυτοί που δεν αντέχουν, κάνουν ποδόσφαιρο (γέλια).
Εγώ, πάντως, ήθελα τόσο πολύ να ασχοληθώ μ΄αυτό, που πείσμωσα πραγματικά και μετά την αντίδραση των δικών μου, σταμάτησα να τρώω. Δύο μέρες αργότερα, αποφάσισαν να μου κάνουν το χατίρι και να με γράψουν ενόργανη.
Πότε άρχισες να αντιλαμβάνεσαι τη σεξουαλικότητά σου;
Από πολύ μικρός. Τα πρώτα μου φλερτ όμως ξεκίνησαν, όταν ήμουν 12-13 ετών. Είχα φλερτ και με κάποια κορίτσια, πέρασα κι από αυτό το στάδιο, αλλά συνειδητοποίησα από πολύ νωρίς ότι μου αρέσουν άτομα του ίδιου φύλου.
Πώς αυτοπροσδιορίζεσαι σε σχέση με τη σεξουαλικότητά σου;
Ως ένας γκέι άνδρας.
Θυμάσαι την πρώτη φορά που μίλησες ανοιχτά σε κάποιον; Το λεγόμενο «πρώτο coming out».
Η πρώτη φορά που το συζήτησα ανοιχτά ήταν στα 14 με τον κολλητό μου, ο οποίος είναι κι αυτός γκέι. Κάπως έγινε ταυτόχρονα. Να σου πω
πάντως, πως θεωρώ το coming out ένα αναγκαίο κακό.
Τι εννοείς;
Καταλαβαίνω ότι είναι απαραίτητο στην εποχή μας, αλλά αν σκεφτείς πως κανένας straight δεν χρειάστηκε ποτέ να κάνει κάποιο statement για τη σεξουαλικότητά του, αντιλαμβάνεσαι ότι εισαγάγει μια διάκριση. Νιώθω, δηλαδή, πως το format της κοινωνίας αναγκάζει εμάς τους ΛΟΑΤ+ να κάνουμε ένα statement για την ταυτότητά μας, κάτι που αν το σκεφτείς είναι αρκετά στιγματιστικό και «αντισυνταγματικό».
Όπως σου είπα, όμως, καταλαβαίνω ότι είναι αναγκαίο, γιατί όταν βλέπεις να το κάνει ένα γνωστό πρόσωπο, όπως ένας αθλητής, ένας καλλιτέχνης, ένας επιστήμονας ή ένας σύμβουλος από το γραφείο του Πρωθυπουργού, μπορεί να επηρεάσει και να προσφέρει περισσότερη ορατότητα στα νέα παιδιά και όχι μόνο.
Μίλησες με τους δικούς σου για τη σεξουαλικότητά σου;
Δεν υπήρξε ποτέ κάποια συγκεκριμένη συζήτηση. Νομίζω πως ήρθε κάπως φυσικά. Η ζωή μου από πολύ νωρίς ήταν ξεκάθαρη. Είχα και τον πρωταθλητισμό, οπότε αυτή η μεγάλη εφηβική σεξουαλική αφύπνιση άργησε να ξεκινήσει.
Μετά όμως δεν μπήκα ποτέ στη διαδικασία να κρύψω τίποτα από τους δικούς μου. Δε χρειάστηκε. Θυμάμαι μόνο μια στιγμή, πριν εγώ σταθώ γερά στα πόδια μου, τον μπαμπά μου να λέει: «Άντε και με ένα καλό κορίτσι».
Πώς αντέδρασες;
Του απάντησα, κοιτάζοντάς τον βαθιά στα μάτια με πολλή αγάπη και αποφασιστικότητα ότι «εγώ θα χαράξω τη δική μου πορεία και θα κάνω αυτό που θέλω και το ξέρεις».
Μπορεί εκείνη στη στιγμή και να πληγώθηκε, μπορεί να ήταν εκείνη και η στιγμή που το κατάλαβε κιόλας. Μετά ο υπέροχος πατέρας μου, μου απάντησε: «εγώ από εσένα θέλω να είσαι πάντα ευτυχισμένος».
Ξέρεις, οι καλοί γονείς, αν θέλουν τα παιδιά τους να είναι ευτυχισμένα, πρέπει να τα δεχτούν όπως είναι, χωρίς προϋποθέσεις. Αν δεν το κάνουν, τότε δεν είναι καλοί γονείς.
Επίσης, όλο αυτό που έχω ζήσει, οι επιτυχίες που είχα από πολύ μικρός, η οικονομική ανεξαρτησία από τα 14 μου με βοήθησαν να αισθάνομαι ασφαλής και σίγουρος.
Πώς ήταν η ζωή στη Θεσσαλονίκη για ένα γκέι αγόρι που ασχολείται με την ενόργανη;
Η ζωή του πρωταθλητισμού είναι πολύ δύσκολη από μόνη της. Στο παρελθόν είχα αντιμετωπίσει και κάποια ομοφοβικά περιστατικά. Θυμάμαι, μια φορά, τρία άτομα να με πλησιάζουν κάνοντας μου ομοφοβικά σχόλια.
Γενικά δε δίνω σημασία, γιατί πιστεύω πως σ’ ενοχλεί αυτό που τελικά αφήνεις να σε ενοχλήσει. Όταν όμως αυτό ξεπερνά τα όρια, όταν δηλαδή ο άλλος αρχίζει να σε σπρώχνει και να χειροδικεί, τότε πρέπει να αντιδράσεις.
Επειδή έχω έναν πολύ δυνατό χαρακτήρα, έτσι πιστεύω, ειδικά όταν απειλούμαι και επειδή λόγω αθλητισμού έχω ένα δυνατό σώμα δε φοβάμαι, όταν χρειαστεί, να διαπληκτιστώ και να αμυνθώ με επίθεση.
Φυσικά, η λύση είναι να μιλάς γι΄αυτά τα περιστατικά και να ζητάς υποστήριξη, αλλά θυμάμαι τότε ήταν και μία εποχή που οι δάσκαλοι για παράδειγμα δεν έδιναν και μεγάλη σημασία.
Έχεις ζήσει αντίστοιχα περιστατικά στον χώρο του αθλητισμού;
Ναι έχω ζήσει. Όχι, όμως, από υψηλού επιπέδου αθλητές και κυρίως από το εξωτερικό. Εγώ από πιτσιρίκι έκανα μπαλέτο. Αυτό οι μεγάλες σχολές, όπως της Κίνας και της Ρωσίας, το θαύμαζαν και το εκτιμούσαν. Υπήρχαν όμως και κάποιες άλλες χώρες, που έκαναν -ξέρεις- αστειάκια και φοβικά σχόλια. Φυσικά και δεν μπήκα στη διαδικασία να αλλάξω το τεχνικό και καλλιτεχνικό μέρος της προπόνησής μου.
Και για να είμαι ειλικρινής αυτό ήταν τελικά που ξεχώρισε και εκτιμήθηκε, όπως για παράδειγμα από το ολοσέλιδο των Νew York Times και της Corriere della Sera, αλλά και από τον πρόεδρο της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Γυμναστικής, Βruno Grandi, που επίσημα είπε «ο Ιωάννης ξανάφερε την τέχνη στο άθλημά του».
Σκέφτηκες ποτέ ότι η σεξουαλική σου ταυτότητα θα μπορούσε να σου δημιουργήσει πρόβλημα στην καριέρα σου ως αθλητής;
Όχι, γιατί πίστευα τόσο πολύ στον εαυτό μου και στο όνειρό μου, που δεν υπήρχε περίπτωση, κανείς και για κανέναν λόγο να με σταματήσει. Όταν εγώ έφερα τις διακρίσεις που έμειναν στην αθλητική ιστορία, ήξερα τι ήμουν.
Γνώριζα βέβαια ότι το κομμάτι της σεξουαλικότητας μου, θα σχολιαζόταν από κάποιους, αλλά ειλικρινά δε με ένοιαζε. Ακόμα και όταν στο κομμάτι της πρόκρισης στους Ολυμπιακούς της Ατλάντα.
Είχαν δηλώσει άλλο όνομα, ενώ είχα πάρει την ονομαστική πρόκριση, επειδή υπήρχε πρόβλημα με την ομοσπονδία προς το πρόσωπό μου και τον προπονητή μου.
Είχα πει τότε ότι «θα τους φάω το λαρύγγι» αν διανοηθούν να μου στερήσουν το όνειρο, για το οποίο τόσο σκληρά δούλεψα και ότι «θα πρέπει να περάσουν πάνω από το πτώμα μου».
Νιώθεις δηλαδή ότι υπήρχαν κάποιοι που είχαν πρόβλημα που ένα gay παιδί έφερνε τόσες πολλές διακρίσεις; Εθνικές διακρίσεις.
Ότι κάτι τέτοιο υπήρχε, υπήρχε. Το ότι δεν μπορούσαν να κάνουν κάτι, ήταν η δική μου απάντηση απέναντι τους.
Αισθάνεσαι περήφανος που σε μια χώρα που εξακολουθεί να φοβάται το διαφορετικό, ένα γκέι άτομο έφερε όλες αυτές τις εθνικές διακρίσεις και μάλιστα οι πρώτες για την ιστορία του αθλήματός του;
Είσαι τρελός; ΕΝΝΟΕΙΤΑΙ!!! Αισθάνομαι περήφανος και δικαιωμένος. Και αυτό είναι κάτι που θέλω να εμψυχώσει και να εμπνεύσει τα νέα παιδιά, ώστε να μην παρατάνε τα όνειρά τους.
Μετά τους Ολυμπιακούς και τις επιτυχίες σου, θυμάμαι πως η ζωή σου μπήκε στο μικροσκόπιο. Πόσο εύκολο ήταν να ζήσεις τον έρωτα σε μια, μάλιστα, τόσο ευαίσθητη ηλικία;
Επειδή ήμουν πολύ ερωτευμένος και αφοσιωμένος σε αυτό που έκανα, δεν αισθάνθηκα ποτέ αυτή την καταπίεση. Αλλά δεν ήταν και τόσο δύσκολο να ζήσω τον έρωτα, μιας και μέσα στον χώρο του αθλητισμού υπήρχε πολύ έντονα το φλερτ από όλους μας.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Τόκιο θα μείνουν στην ιστορία ως αυτοί με τις περισσότερες ανοιχτά ΛΟΑΤ+ συμμετοχές. Δυστυχώς, καμία τέτοια συμμετοχή δεν είναι από την Ελλάδα. Γιατί, πιστεύεις ότι συμβαίνει αυτό;
Από το 2000 έχουν γίνει αρκετά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Πιστεύω, δηλαδή ότι σήμερα τα παιδιά στην Ελλάδα έχουν λιγότερους φόβους στο να εκφράσουν τη διαφορετικότητα τους.
Βέβαια, τα βήματα που πρέπει να γίνουν, σε σχέση με την αποδοχή, είναι ακόμη πολλά, κυρίως σε χώρους όπως ο πρωταθλητισμός, όπου υπάρχουν ακόμα αρκετά στερεότυπα. Πιστεύω ότι είμαστε σε ένα μεταβατικό στάδιο με θετικό πρόσημο.
Ο Ιωάννης Μελισσανίδης αποδέχεται τον τίτλο του πρώτου ανοιχτά γκέι Έλληνα Ολυμπιονίκη;
Ναι. Ξέρεις εσύ κάποιον άλλον; (γέλια)
Πώς αισθάνεσαι γι΄αυτό;
Όσο περήφανος αισθάνομαι για τα μετάλλια μου τόσο περήφανος είμαι και γι΄αυτό. Κι άλλο τόσο θα αισθανθώ όταν δε θα χρειάζεται πλέον να μιλάμε γι΄αυτά τα θέματα.
Εσύ γνωρίζεις αθλητές στην Ελλάδα, που είναι ΛΟΑΤ+ αλλά φοβούνται να το πουν δημόσια;
Ναι, υπάρχουν άτομα που ακόμα έχουν τους ενδοιασμούς τους και το σέβομαι.
Τι θα συμβούλευες ένα νέο ΛΟΑΤ+ παιδί που θέλει να ασχοληθεί με τον αθλητισμό;
Να μην καταπιέσει ποτέ τη ζωή του και τα θέλω του. Να δεχθεί τη φύση του και να κάνει focus σ΄αυτό που αγαπά, χωρίς εκπτώσεις. Η μαγκιά, η λεβεντιά και η πραγματική νίκη είναι να δείχνεις αυτό που είσαι κι όχι να προσποιείσαι ότι είσαι αυτό που θέλει η κοινωνία.
Αν έχει πρόβλημα η κοινωνία, που εγώ ως συνειδητοποιημένος άνδρας θέλω να ερωτευτώ έναν άλλο άνδρα, ας ψάξει αυτή να λύσει το πρόβλημα της.
Δε γίνεται να μη σε ρωτήσω για το περιστατικό στον προκριματικό αγώνα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σίδνεϊ και εκείνα τα φοβικά δημοσιεύματα που κυκλοφόρησαν μετά.
Όλο αυτό είχε ξεκινήσει ενορχηστρωμένα από μια μερίδα δημοσιογράφων. Εγώ στους αγώνες ήμουν αρκετά συνειδητοποιημένος. Θυμάμαι ένα περιστατικό, που ένας δημοσιογράφος με είχε τραβήξει απαιτώντας να του δώσω συνέντευξη.
Και εγώ τότε του απάντησα ότι «εγώ ήρθα για να αγωνιστώ και όχι για να δίνω συνεντεύξεις». Επίσης, να σου πω, πως δεν ήμουν ποτέ διπλωμάτης με κάποιον δημοσιογράφο, ώστε να μη γράψει κάτι.
Δεν με ένοιαζε καθόλου να είμαι αρεστός σε κάποιους ανθρώπους. Αυτό, βέβαια, είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα παρεάκι, που άρχισε να γράφει ειρωνικά πράγματα για εμένα, έτσι με ομοφοβικές αναγνώσεις, με αποκορύφωμα τον εναγκαλισμό μου με τον προπονητή μου, τον οποίο χρησιμοποιήσαν με αισχρότητα, γράφοντας τίτλους τύπου: «Ο Ιωάννης φιλούσε υπέροχα», «Μπράβο κοριτσάρα μου» κλπ.
Να αναφέρω ότι η πραγματική φράση του προπονητή μου ξεκάθαρα ήταν «μπράβο παλικαρά μου». Φυσικά, όλο αυτό είχε να κάνει και με το γεγονός ότι είμαι γκέι.
Για εμένα αυτή ήταν και η πρώτη ενορχηστρωμένη και αισχρή ομοφοβική επίθεση που δέχτηκα ως αθλητής, την ώρα που αγωνιζόμουν για την Ελλάδα με ένα κάταγμα κοπώσεως και με πέντε κήλες μεσοσπονδύλιου δίσκου στη μέση.
Το μέγεθος όλου αυτού ήταν πολύ μεγάλο, γιατί γινόταν δημόσια και σε όλο το πανελλήνιο. Και εγώ τότε ήμουν μόλις 23 ετών. Επειδή είχα αυτούς τους γονείς και αυτόν τον χαρακτήρα στάθηκα όρθιος και αντιμετώπισα την ανανδρία τους με παλικαριά.
Ποια ήταν η δική σου απάντηση σε όλη αυτή την ομοφοβία;
Η 2η Ολυμπιακή διάκριση σε ένα διαφορετικό άθλημα, με το άλμα που έμεινε επίσημα στην ιστορία ως «άλμα Μελισσανίδη», με τον οποίο έγινα ο μοναδικός Έλληνας χρυσός ολυμπιονίκης που έχει δύο ολυμπιακές διακρίσεις σε δύο διαφορετικά αγωνίσματα. Η διάκρισή μου αυτή είναι η απάντηση στην ομοφοβία τους. Έχει τη σημασία του όλο αυτό. Δεν μάσησα, τους μάσησα.
Πότε σταματά όλο αυτό το έντονα αγωνιστικό κομμάτι;
Το 2004.
Και τι έγινε μετά;
Μετά ασχολήθηκα με την αγάπη μου για το θέατρο και τον χορό. Η αγάπη αυτή υπήρχε πάντα. Οπότε, ήρθε πολύ φυσικά. Πήγα στη Βασιλική Ακαδημία Θεάτρου στο Λονδίνο, μετά στην Αμερικανική Ακαδημία και έκτοτε πειραματίζομαι με κάτι που αγαπώ πολύ. Επιλεκτικά και χωρίς να έχω την αγωνία του βιοπορισμού.
Με τι καταπιάνεσαι αυτό τον καιρό;
Με τον Άγγελο Σικελιανό, γιατί είναι και τα 70 χρόνια από το θάνατό του. Σκεφτόμαστε τον Σεπτέμβριο ή τον Οκτώβριο να κάνουμε ένα έργο, που θα έχει εμπνεύσεις από τον «Αλαφροΐσκιωτο» και τη «Σίβυλλα» του Σικελιανού και αντλώντας στοιχεία από τους μύθους που τον ενέπνευσαν, όπως αυτόν του Ίκαρου, συνδυαστικά με τον Πυρρίχιο (σ.σ. ποντιακός χορός). Συζητάμε, επίσης, με τα Ηνωμένα Έθνη για το «Μπολιβάρ» του Νίκου Εγγονόπουλου.
Είναι στα σχέδιά σου η δημιουργία οικογένειας;
Δεν το αποκλείω, αν και δεν είναι εύκολη υπόθεση. Βέβαια, η αγάπη που παίρνεις είναι τεράστια, ειδικά όταν μιλάμε για παιδιά, τα οποία αγαπώ πολύ.
Πες μας κάτι τελευταίο.
Η δύναμη της μοναδικότητάς μας πηγάζει μέσα από τη διαφορετικότητά μας
Πηγή: Τη συνέντευξη στον Ιωάννη Μελισσανίδη πήρε ο Βασίλη Θανόπουλους και δημοσιεύθηκε στο Avmag / Φωτογραφία: Γιώργος Καλφαμανώλης
Μην μαθαίνεις τα νέα τελευταίος!
Κάνε Like στη σελίδα μας στο Facebook και ενημερώσου πρώτος για όλες τις τελευταίες εξελίξεις. Έγκαιρη, έγκυρη και ανεξάρτητη ενημέρωση. Όλες οι τελευταίες Ειδήσεις από τη Γερμανία, την Ελλάδα και τον κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.
